Renklerin Mesajı(iletisi)
Mustafa Hamdullah ERGİN
Renkler’in mesajı(iletisi)
Renkler hayatımızın parçası. Peki, renklerin hayatımızı nasıl etkilediğini biliyor musunuz? Renk seçiminin kimi zaman karakterimizi yansıttığından ya da seçtiğimiz rengin bize olumlu ve olumsuz etkileri olduğundan haberiniz var mı?
Baharın gelişiyle birlikte her yer rengârenk olmaya başlar. Doğa, çiçekler, insanlar, kıyafetler… Peki, yeşili, kırmızısı, mavisi ve diğer renkleriyle bir ressamın paletini andıran bir manzara karşısında renklerin de bizlere bir ileti(mesaj)si olabileceğini hiç aklınızdan geçirdiniz mi? Yâda aklınızdan geçirdiğiniz oldu mu? Veyahut da renklerin her kültürde farklı anlamlar taşıyabileceğini hiç düşündünüz mü? Örneğin Almanya 2006 dünya kupa’sında izlediğimiz İtalyan milli takımı’nın oyuncularını giydikleri formanın rengiyle”maviler”diye tanimlanıyorlar. Çünkü bu ülkede Savoia Krallığı’nın arması olan mavi(mai)cesaretin simgesi olarak tanımlanıyordu. Oysaki mavi renk aslında dinginliğin ve sakinliğin simgesidir. Bir başka renge mesela beyaza geçelim… Katolik dünyasında, kiliseye kabul töreninde çocuklar, saflığın(temizliğin)simgesi sayılan beyaz giysiler giyiyorlar. Yine Müslümanlıkta saflığı, sevabı simgeleyen beyaz giysiler içerisinde milyonlarca kişi hacca gidiyor.
Zıt anlamlar: Beyaz. Beyaz çeşitli kültürlere göre en çok farklı mesaj(ileti)içeren renk… Batı dünyasında her zaman saflığı, bekâreti ve temizliği simgeliyor. Eski Roma’da Senatör adayları beyaz tunikler giyiyorlardı. Bugünde, evlilik törenlerinde Gelin’ler Beyaz’dan vazgeçmiyorlar. Aynı renk, doğu toplumlarında tam zıttı anlamlar taşıyor. Doğu’da beyaz ölümle özdeşleştiriliyor ve acıyı simgeliyor. İşte bu nedenle Hindistan’da gelinlerin beyaz giysileri, farklı renkten kumaş parçalarıyla dengeleniyor. Batı dünyasındabeyaz renkle özdeşleştirilen diğer iki kavramda saflık ve temizlik. Ancak, empresyonist ressamlar, doğada beyaz rengi görmediklerini öne sürerek onu “renksizlik”olarak nitelemişlerdi.
Formula 1 yarışlarının bir numaralı favorisi Ferrari, gerek otomobillerinde gerek teknisyenlerin giysilerinde, tutku ve rekabetin simgesi olan kırmızı’yı kullanıyorlar. Türkiye’de yaşayan bizler için kırmızı, Zaferin ve Bayrağın rengi, Limon’un rengi olan sarı, tıpkı limonun tadı gibi insanda burukluk bırakan duyguları sembolize ediyor.
Gelin beraberce aklımıza gelen ana renklerin dünyasında beraberce bir yolculuğa çıkalım. Önce tuvalimizi, pardon sayfalarımızı renklerle bezeyelim, ardından da ne anlam ifade ettiklerini irdeleyelim.
Bir zamanlar ilkbaharın ve büyük afetlerin rengi,günümüzde umudun ve tesadüflerin simgesi:Yeşil.Yeşil,günümüzde doğanın ve ekoloji kavramının rengi olarak kabul ediliyor.yeşil belki de hayatın ta kendisi.Oysa aynı yeşil,özellikle ortaçağ’da büyük felaketlerde ve doğal afetlerle özdeşleştiriliyordu ve “erkeksi”bir renk olarak algılanıyordu.Örneğin katı ve tutucu Hristiyanlar,uzun yıllar yeşil giysilerden kaçındılar.Çünkü onlara göre,bu renk ilkbaharı ve bunun uzantısı olarak pagan dinleri temsil ediyordu.Yeşil,zaman içinde bu olumsuz sıfatlarından sıyrıldı ve giderek,bu kez” belirsizliğin” rengi haline dönüştü.Nitekim bugün bile kumar oynanan masaların üzerindeki çuhanın yeşil olması o günlerden kalma bir alışkanlıktır.Son yıllarda yeşil,doğa ile bütünleştiği “erkeksi”kimliğindende uzaklaşıp doğurganlığın simgesi oldu ve“kadınsı”bir sıfat kazandı.öyle ki günümüzde batı ülkelerinde yapılan bir araştırma,hamile annelerin büyük bir çoğunluğunun en sevdiği rengin “yeşil”olduğunu gösteriyor.
YEŞİL: Duygusal olarak bizi en çok etkileyen bir organımız olan kalp organının, bu rengin yaydığı enerji alanında olduğu düşünülür. Doğanın ve baharın rengidir. Güven veren renktir. O yüzden bankaların logolarında hâkim renktir. Yeşil yaratıcılığı körükler. Bu yüzden büyük lokanta mutfaklarında yeşil tercih edilir. Hastanelerde de yeşil rahatlatıcı özelliği nedeniyle kullanılır. Yeşil alanda insanların daha az mide rahatsızlığı çektiği saptanmıştır.
Politikadan Dine tüm alanlarda tutkunun simgesi:Kırmızı.Kırmızının en sıcak ve en yoğun olduğu hemen herkes tarafından kabul ediliyor.Çünkü o,ateşin ve kanın rengi.Eski yunanlılar(Kadim Yunan)da kırmızı,”erkek”bir kimliğe sahipti ve savaş tanrısı ares ile özdeşleşmişti.Oysa ilkel kültürlerde,kırmızı”dişi ilke”nin rengiydi.Çünkü toprak ana,ilkel insanlara ilk neolitik figürleri gerçekleştirmeleri için aşı boyasını(ökr)sunmuştu.Antik Roma’da olduğu gibi,günümüzde de Çin’de evlilik töreni sırasında kadınlar kırmızı gelinlik giyiyorlar.Kırmızı doğada üretimi en fazla enerji gerektiren renk olarak kabul ediliyor.Bu bile kırmızı’ya yüklenen sıfatları anlamlı kılabilecek bir bilgi.Bir çok mantar türünde kırmızı renk,zehirle özdeşleşmiş durumda.Ne var ki aynı nedenle mantarın beslenebileceği birçok organizma,kırmızıyı görünce içgüdüsel olarak bu canlıdan uzaklaşıyor.Yani aynı zamanda kırmızı,tehlikeninde habercisi.Kırmızı doğada çok uzaklardan da seçilebildiği için çoğu zaman dezavantaja dönüşürken,insanoğlu için dikkat çekme aracı olarak kullanılıyor.Örneğin Elektrikle çalışan aletlerin start butonları, Mc Donald’s,Ferrari,Coca-Cola gibi dünyaca ünlü markaların kırmızı renk kullanmalarının tek nedeni çekicilik(cazibe).
KIRMIZI: Bu renk canlılık ve dinamizmle ilgili bir renktir. Mutluluğu temsil eder. Kırmızı renk, fiziksel olarak; ataklığı, canlılığı ve duygusal bağlamda; bir işi sonuna kadar götüren azmi ve kararlılığı gösterir.
İştah açar. O yüzden dünyadaki gıda firmalarının çoğu logosunda kırmızıyı kullanır. Kırmızı tansiyonu yükseltir, kan akışını hızlandırır. Yanlış bir inanış vardır; boğaların kırmızıya saldırdığı sanılır. Oysa boğalar renk körüdür. Kırmızıya değil, kendilerine sallanan koyu renkli beze saldırır.
Korkunun ve Ölüm’ün Simge’si:Siyah.Siyah,genelde “hareketsizlikle “özdeşleştiriliyor.Ancak,aynı zamanda korku ve tehdidin de simgesi olduğu için.Tarih boyunca siyah ile güç ve iktidar her zaman yan yana kondu.Polislerin,hakemlerin ve hakimlerin siyah giysilerle donatılmasının nedeni buydu.Nitekim,eski uygarlıklarda da siyah her zaman yeraltı tanrılarıyla özdeşleştirilmiş ve tüm bu toplumlarda acı ile ve ölümle bir tutulmuştur.Aslında ölüm ile siyah rengin birlikte anılması çok eski tarihlere uzanıyor.Bir çok ilkel toplumda ölen insanların yüzü kül ile siyaha boyanırdı.Böylece onların kötü ruhları görmekten korunacakları düşünülürdü.Modern toplumda siyah.Şimdi çok faklı bir işlevi de yerine getiriyor.Siyah,özellikle moda da zarafetin ve dengenin unsuru olarak ele alınıyor.Birçok modacıya göre siyah,ayakları yere basmanın ve bilgeliğin rengi…
SİYAH : Duygusallığı ve hüznü simgeler. Gücü ve tutkuyu temsil eder. Bizde ve batıda siyah matemi temsil ederken, Japonya'da siyah mutluluktur. Siyah fonda kullanılırsa karamsarlığı çağrıştırır. Einstein(Aynştayn=Şeytan’ın gözü) konsantre(yoğunlaşma) olabilmek için perdeleri siyah, gün ışığı olmayan odaları tercih ederdi.
MAVİ : Vücudumuzda boğaz bölgesini yansıtan bir renktir. Mavi renk gökyüzünün ve geniş ufukların, denizin simgesidir. Sınırsızlığı ve uzak bakışlılığı simgeler. Huzuru temsil eder ve sakinleştirir. Araplar mavinin kan akışını yavaşlattığına inanır, nazar boncuğu o yüzden mavidir. Batıda intiharları azaltmak için köprü ayaklarını maviye boyarlar. Duvarları mavi olan okullarda çocukların daha az yaramazlık yaptığı saptanmıştır.
LACİVERT : Kozmik renk olarak kabul edilir; sonsuzluğu, otoriteyi, verimliliği simgeler. O yüzden dünyadaki firmaların yarıdan fazlası logolarında laciverdi kullanır. Lacivert giyen kişiler kendilerini çok daha karizmatik ve inandırıcı hissederler. İnsanların üzerinde başarılı ve güçlü imajı bırakır.
MOR: Eskiden beri ihtişam ve lüksün son basamağı olarak düşünülür. Tarih, yüksek sınıfların, saray mensuplarının daima morla bezendiklerini kaydeder. Nevrotik duyguları açığa çıkardığından, insanların bilinçaltını korkuttuğu saptanmıştır. İntihar edenlerin beğendiği renktir.
Oyuncak bebeklerin dünyası: Pembe. Pembe rengin mesajlarına eski toplumlarda pek fazla rastlamıyoruz. Çünkü onu ayrı bir renk olarak değil, kırmızı’nın solmuş biçimi olarak görüyorlardı. Bazı ilkel toplumlarda ise, pembe ve magenta rengi”isteksizliğin”simgesi olarak algılanmıştı. Günümüzde ise pembe renk, özellikle geçen yüzyılın başlarından itibaren, genellikle “dişi”kabul ediliyor ve cinselliği içermeyen aşk ile özdeşleşmiş durumda. Erkek ilkenin rengi ise “MAVİ”(Kimliklerimizde olduğu gibi.)Nitekim bugün küçük kız çocukları için üretilen oyuncakların neredeyse %90 ında pembe renk egemen(Hâkim).Bazı Asya toplumlarında ise, gelin kırmızı ve pembe renklerle simgeleniyor. Pembe evlilikten önceki gelini, kırmızı ise evlilikten sonraki gelini tanımlıyor. Bazı amerikan Kızılderili’leri için ise pembe yapıcı(icatçı)lığın simgesi.
PEMBE: Uyum, neşe, şirinliğin ve sevginin simgesi. Rahat hissettiren ve dinlendiren bir renktir. Bu yüzden bazı büyük mağazalar tezgâhtarlarına pembe üniforma giydirir ki, müşteriler kendilerini rahat hissetsin diye. Pembe aynı zamanda çocuk rengidir.
Zenginlik ve Hastalık:Sarı.Sarı,iki anlamlı renklerden biri.İlk mesajı zenginlik.kuşkusuz Altun’(Altın)un rengi olmasından gelen bir gelenek.Yine geçmişte,zenginliğin ifadesi olan Çin İmparatorları,festivallerde ve kutsal günlerde sarı giysiler giyerlerdi.İkinci anlamı ise tehlike ve hastalık(Trafikte hazır ol).Bunun bir nedeni,bazı toplumlarda sarı bayrağın ve trafik işaretlerinde sarı rengin tehlikeyi işaret etmesi.Bazı düşünürler,sarı rengin dikkat çekici özelliğine değinmişlerdi.Nitekim ünlü Rus Ressamı Vasili Kandinsky,sarı rengi”saldırgan olarak tanımlamıştı.sarı renk,beklide bu mesajları nedeniyle reklam panolarında sık sık kullanılıyor..Ayrıca birçok ülkede ve ülkemizde Taksi(Taxi)lerin sarı renkli olduğunu hatırlatalım.Son olarak sarı.hastalığın rengi…Öyle ki,Karantinaya alınan gemiler sarı renk bayrak çekiyorlar.Bazı düşünürler sarı rengin ihanetin simgesi olduğunu iddia ediyorlar.
SARI: Sarı zekâ, incelik ve pratiklikle ilgilidir. Toplumsal yaşamı ve birlikte çalışmayı yansıtan bir anlamı vardır. Geçiciliğin ve dikkat çekiciliğin sembolüdür. Dikkat çekiciliğinden dolayı dünyada taksiler sarıdır. Demiştik. Sarı ayrıca hüzün ve özlemin rengidir. Sonbaharın tüm hüzünlü güzelliğinde onun her rengini izlemek mümkündür.KAHVERENGİ: Gerçekçiliğin, plan ve sistemin rengidir. Kansas Ünv.’de bir sergide, duvarların rengi değiştirilebilir hale getirilmiş. Fonda beyaz kullanıldığında insanlar sergide yavaş hareket etmiş. Fon kahverengiye döndüğünde ise insanlar müzede daha çok yeri daha az zamanda gezmişler. Kahverengi insanı hızlandırır. Bu yüzden fastfoodlar(ayaküstü) iç mekânda kahverengi kullanır. Kahverengi toprak rengidir. Kıyafetlerde pek tercih edilmez, çünkü kahverengi giyen insanlar kalabalıkta dikkat çekmezler.
Bir dahaki yazımda buluşuncaya dek.Kalın sağlıcakla.
#
