''OKUR'' MUSUNUZ?

Feridun Eser

Okumak. İnsana özgü, güzel alışkanlıklardan biri!

Alışkanlık nedir? Bir işi, otomatik hale getirip kolaylıkla, isteyerek ve kendiliğinden yapmaktır. Alışkanlıklar, öğrenme yolu ile kazanılır ve bunun için de belirli bir süre gerekir.

Kitap okuma alışkanlığı da böyledir. Kitap okuma alışkanlığı, kişinin severek ve isteyerek, kendiliğinden okuma fiilini gerçekleştirmesidir. Okuma alışkanlığı kazanmış biri, okumadığı zaman eksiklik, rahatsızlık hisseder.

Okuma alışkanlığını nasıl kazanabiliriz? Okuma alışkanlığı, birçok şeyde olduğu gibi genellikle çocukluk döneminde, ailede kazanılır, kazanılmalıdır. Bu alışkanlığı sonradan kazanmak biraz zor ve geç olur. Okuma alışkanlığı, çocukken kazanılmalı, kazandırılmalıdır. Bunun en etkili yolu da, anne ve babanın örnek olmasıdır. Çocuklar genelde söze, söylenene değil işe, yapılana bakarlar; söyleneni değil yapılanı yapar, taklit ederler. Evde, anne ve babasının kitap okuduğunu gören bir çocuk, küçük yaşlardan itibaren, kolaylıkla, uyarmaya, söz söylemeye bile gerek kalmadan okuma alışkanlığını kazanır. Okuma alışkanlığı, ilk olarak, kişinin sevdiği, ilgi duyduğu bir alanda, o alana ilişkin yazılmış, kısa hikayelerin okunması, anlatılması ve üzerinde konuşulması ile kazandırılabilir. Sevmediği, ilgi duymadığı alana ilişkin kitap okunmaz, okuma alışkanlığı kazanılmaz. En azından bir yerden başlanacaksa evde takvim yapraklarının ailece okunmasını öneririm. Akşam belirli bir saatte, birkaç dakikalığına herkes işini bırakır, bir kişi takvim yaprağını alır, seslice okur, diğerleri de dinler ve sonra okunan üzerine çok kısa fikirler beyan edilir, konuşma yapılır. Her akşam bunu denemekte fayda vardır; okuma alışkanlığı en basitinden böyle edinilir. Ailece AVM, çarşı, pazar vs gezisi yapanların, ara sıra çocuklarıyla birlikte kitapçıları ve kütüphaneleri gezmeleri, az da olsa buralarda vakit geçirmeleri bu anlamda faydalı olur. Ailelerin dizi saatleri varken okuma saatleri olmaması büyük kayıptır. Her evde küçük de olsa bir kitaplık bulunmalıdır.

Okuma alışkanlığının faydaları nedir? Kısaca bahsedelim: Okuma, en kolay bilgi edinme yoludur. Okuma sayesinde bilgi edinmiş oluruz. Bilgi edinerek zihnimizi, kendimizi geliştiririz ve fikren olgunlaşırız. Okuma alışkanlığı olan biri, olmayan birine göre daha etkili, daha düzgün, daha anlamlı düşünür ve iletişim kurar. Okuma alışkanlığı olanın, empati yeteneği gelişir, başkalarını daha iyi anlayabilirler. Okuma alışkanlığı olanın, kelime hazinesi gelişir; kelime hazinesi gelişmiş biri, daha derin, daha etraflıca, daha çok düşünür, daha çok düşünce üretir ve bir meseleye farklı açılardan bakabilir. Okuma alışkanlığı olan birinin, ikna gücü daha kuvvetlidir. Bu faslı, biraz daha uzatabiliriz. Ancak bunun, yeterli olacağını düşünüyorum.

Meseleye, bir de, öğrencilerimiz ve sınavlar açısından bakalım: Öğrencilerimizin girdiği ulusal merkezi sınavların büyük çoğunluğu, okuduğunu anlamaya yöneliktir. Kitap okuma alışkanlığı olan öğrenciler, genellikle bu tür sınavlarda daha başarılı olurlar. Yine sınavlar açısından baktığımızda, malumunuz, sınavların belirli, standart bir süresi vardır. Bu sürede soruları hızla ve anlayarak okumanız, doğru cevabı bulmanız istenir, ek süre tanınmaz. Okuma alışkanlığı olan biri, soruları hızla okuyup anlayıp çözerken okuma alışkanlığı olmayan biri, soruyu tekrar tekrar okur ve zaman kaybeder, doğru cevabı bulmakta zorlanır, zaman biter ve bazı soruları okuyup cevaplayamaz bile! O yüzden bazı öğrenciler, sınav bitiminde, ‘vakit yetmedi, soruların tümünü okuyamadım’ derler. Oysa okuma alışkanlığı olan biri, sınav bitiminden önce tüm soruları okur, cevaplar ve çıkıp gider.

Meseleye din açısından da kısa bir ilave yapalım: Hz. Muhammed’e ilk gelen ayetlerde, ‘oku’ uyarısı vardır; hem de bir mağarada! O ilk gelen ayetlerde kalemden, yazıdan da bahsedilir. Bu ilginçtir, manidardır… Okumak! İnsanı, kainatı, olayları, kitabı okumak. İslam, okumanın ibadet olduğu bir dindir, Malumunuz, Kur’an okumak, ibadettir. İslam medeniyeti, kitabi bir medeniyettir, kitaba dayalıdır. İlk emri ‘oku’ olan bir dinin mensupları, maalesef okumuyorlar; bu da bir alışkanlık. Bu kötü alışkanlığı, değiştirmek gerek.

Okumak, bir gelişmişlik ölçütüdür. Gelişmiş ülkelerde basılan, satılan, okunan kitap sayıları sürekli ve sistemli olarak takip edilir, kayıt altına alınır. Gelişmiş ülkelerde basılan, satılan ve okunan kitap sayısı fazladır. Çünkü gelişmiş ülke insanlarında, kitap okuma alışkanlığı yaygındır.

İnsan neden okumaz? Kimi, vakti olmadığından bahsederken kimi de kitapların pahalı olduğunu söyler. Bunlar, bence, biraz basit mazeretlerdir. Çünkü okuma alışkanlığı olan biri, kitap okumak için kendine zaman bulur, bulmasını bilir. Kitap pahalı ise kütüphanelerde ücretsiz, isteyen bedavaya alıp okuyabilir. Okumamanın asıl sebebi, okuma alışkanlığının olmamasıdır.

Son olarak şunu belirtelim: Okumak bilmektir; bilmek, ayrıcalıktır.

Okuyanlardan olmanız dileğiyle!